- Szczegóły
- Autor: oprac.S.Górski
- Odsłon: 513
Wieś wzmiankowana w 1360 jako „gerhardis dorf”. W roku 1381 wymieniana jest rejestrze ziemskim Panów Żarskich (Herrschaft Sorau), jako dobro w posiadaniu rodziny von Briesen. Wymieniani właściciele to Dietrich i Konrad. W 1381 liczyło 11,5 łana i była wsią wasalną. W roku 1475 Hans von Biberstein nadał wieś w lenno braciom von Gebeizig.
W roku 1508 właścicielem już jest Peter von Steinkeller. Kupił On Jaryszów w 1500 roku od braci Nicolasa i Jeronymusa von Gebeizig, a w 1550 od Joachima von Wiedebach kupił wsie Świbna, Lisia Góra, Golin i Zieleniec.
W roku 1618 Jaryszów przechodzi na Caspara von Wiedebach, a następnie na Lassei von Wiedebach, by w 1664 w ręce Otto Friedrich von Heyde. Otto był żonaty z Margarethe von Röbel i miał syna Heinrichsa, który był następnie wymieniany jako Pan na Grabowie (Grabow, Grabitz).
W 1682 wieś Jaryszów przeszła na jego szwagra Hansa Georga von Stentzsch. Otrzymał On wieś, folwark, 2 wiatraki i winnicę. Hans Georg był żonaty z Dorothea Magdalene von Heyde.
Następnie prawem do wsi dysponował Hrabia Promnitz. Dnia 19.11.1693 za kwotę 6500 talarów wieś kupił Christian Sigismund von Rohr.
Dnia 31.05.1729 sprzedano dobro dla kapitana Friedricha Ehrenreicha von Rackel ze Starej Wody za kwotę 9000 talarów Friedrich Ehrenreich zmarł 27.12.1729 pozostawiając wdowę Johanna Marie von Oppel.
Pozostawił dzieci:
Hans Siegmund Ehrenreich ur.14.01.1709,
Friedrich Ernst ur.1711,
Heinrich Gottlob ur.1712,
Georg Christian Erdmann ur. ok. 1713,
Carl August ur. ok. 1721,
i Christoph Ehrenfried ur. 15.01.1722.
Synowie odziedziczyli Jaryszów. Jednak z powodu ich młodego wieku, opiekę nad nimi i majątkiem sprawował niejaki Paul Heinrich von Lettau. W 1737 roku ponownie sprzedano majątek za 10000 talrów reńskich dla Christopha Friedricha von Schwarz (Schwartze). Który zmarł jako kawaler 15.02.1739, a Jaryszów przeszedł na jego brata Hans Christian von Schwarz.
Hans Christian miał dwie córki. Johanna Charlotte (przyszła żona Carl Siegmund von Rottenburg) i Eleonore Sofie (przyszła żona Hans Friedrich von Winning). Hans Christian von Schwarz umarł w 1752 roku. Jaryszów przeszedł na Carl Siegmund von Rottenburg, a ten sprzedał go dnia 28.11.1752 za kwotę 12100 talarów dla Johanna Friedricha Philippa von Strobschütz.
Friedrich Philipp von Strobschütz był żonaty z Auguste Wilhelmine Charlotte von Carlowitz. Nie mieli dzieci.
Dnia 13.02.1756 zostaje zawarta umowa kupna-sprzedaży dla podporucznika Karla Augusa Drobischa na kwotę 13000 talarów. Jednak umowa ta została później unieważniona.
Następnie Jaryszów staje się własnością (ok. 1789r) Philippa Gottloba Augusta Misitscheck von Wischkau, który sprzedał następnie Jaryszów dnia 28.12.1796 za kwotę 26300 talarów. Nabywcą został porucznik (Anton) Abraham Heinrich August von Rabenau. Jego żoną została Johanna Charlotte Elisabeth von Raschkau, córka Hansa Dieteich.
Abraham Heinrich August von Rabenau był synem zmarłego 12.11.1791 w Jasieniu w wieku 52 lat rotmistrza Abrahama Gottfrieda Philippa von Rabenau i Magdalene Sofie Henriette von Haugwitz (zm.26.03.1783). Ślub ok. 1802-05 z Friederike Auguste von Meyer zu Knonow, miał z nią jedną córkę urodzoną dnia 17. 07.1802 w Drożkowie - Juliane Henriette Auguste. Zmarł w wieku 46 lat dnia 14.06.1816. Wieś przeszła na Johann Gotthelf von Schollenstern, który odkupił ją od córki zmarłego za 26300 talarów
Następnie 19.11.1841 za 35000 talarów nabył Jaryszów Friedrich Oswald Eccardt Eckardt. W 1850 folwark liczył 997 mórg ziemi. Dnia 08.07.1856 za kwotę 68000 talarów nowym właścicielem zostaje Max Friedrich von Stutterheirn 1829-1915), który odsprzedał wieś w 1862 roku.
Wieś w 1800 roku miała 5 chłopów i 13 ogrodników.
W 1885 właścicielem wymieniany jest Max Boldt, a w 1907 Heinrich Munk z Berlina. W 1914 roku dobro szlacheckie Jaryszów miało powierzchnię 290 ha. Ostatnimi dzierżawcami Jaryszowa byli Alberta Schulza i w 1921-1929 Otto Oldermann.
We wsi znajdował się pałac zbudowany ok. połowy XVII wieku jako obronny, przebudowany w połowie XIX wieku. Ściany murowane z kamienia i cegły, strop drewniany, kubatura 4800m3, pow. użytkowa 480m2. Posiadał 25 pomieszczeń i 8 piwnic. Sklepienia kolebkowo-krzyżowe w pokojach, w piwnicach kolebkowe. Na sufitach plafony stiukowe. Pałac był budowlą dwukondygnacyjną o prostokątnym rzucie, nakryty dachem naczółkowym. Do pałacu prowadziła droga przy której wybudowano domy mieszkalne pracowników. Przy pałacu był park.
Obecnie pałac rozebrany, zostały jeszcze dawne zabudowania folwarczne.