Jasionna (Jessen) i Jurzyn (Jüritz)

Jessen i Jüritz, obie dzisiejsze wsie w dokumentach niemieckojęzycznych wymieniane są w jednym opisie.
W najstarszych dokumentach wieś Jużyn odnajdujemy pisaną jako "Göritz". W liście z 1527 jako właściciela wymieniony jest Simonis Judä von Kalckreuth. W 1538 właścicielami zostają bracia Balthasar i Kacper (Caspar) z Jessen (z Jasionnej). Bracia przeprowadzili podział dóbr, po której wieś Jasionna (Jessen) przypadła dla Baltazara (Balthasara). Kacper (Caspar) powiększył swoje posiadłości w 1551 o pół wsi Nowa rola (Niewerle), przez kupno jej od swojego kuzyna Melchiora. Odtąd Kacper (Caspar) posiadał te wieś razem ze Świbinkami (Schniebinchen). Balthasar kupił w 1562 pół wsi Bronice (Brinsdorf) od kuzyna Eusebiusa von  Kalckreuth. 

Kacper (Caspar) nie posiadał męskich spadkobierców. Po jego śmierci jego dobra przeszły na synów brata Balthasara:  Balthasara, Kacpera (Caspara) i Friedricha. Otrzymali oni cześć wsi Jasionna (Jessen),  Jurzyn (Jüritz), Drzeniów (Drehne), Matuszewice (Matzdorf),  pół  Nowej Roli (Niewerle) i Świbinki (Schniebinchen) oraz Grabów (Grabow).  Ich ojciec (Balthasar) zmarł przed rokiem 1566, pozostawiając wdowę Margarethe von Berge.

Leuthart von Schreibersdorff ożenił się 14.11.1566 z Marqarethe von Berge,  wziął na wychowanie jej dzieci z pierwszego małżeństwa. Doszło do procesu i ugody, w której bracia Kalckreuth zapłacili roszczenia pieniężna dla matki i niejakiego Christoph von Briesen. Z małżeństwa Margarethe von Berge z Balthasar von Kalckreuth urodziły się (jeszcze) 3 córki.

Bracia Balthasar, Caspar i Friedrich von Kalckreuth podzielili ojcowską posiadłość dnia 04.11.1576 w taki sposób, ze że Caspar i Friedrich otrzymali dobro Jasionna (Jessen) i Juzyn ( Jüritz), oraz część wsi Matuszewice (Matzdorf), podczas gdy Balthasar  otrzymał gotówką 1500 talarów oraz dobro Drzeniów (Drehne),  Nowej Roli (Niewerle) i połowę Świbinek (Schniebinchen). Fryderyk zaś otrzymał Grabów (Grabow).

Fryderyk w 1579 otrzymał pisemne zezwolenie na dowolne dysponowanie majątkiem Jasionna od brata Caspra. Otrzymał też od Niego kwotę pieniężną w wysokości 3333 talary a jego żona 150 talarów.
Uzgodnili, że w przypadku kiedy Jasionna została by sprzedana, bracia zobowiązywali się przejąć pozostające dobra z dochodem wolny od długu i zatrzymać je. Uzgodnili dalej, że jeśli jeden z nich umrze, żona zmarłego otrzyma 1000 talarów pochodzących z majątku (dóbr). Córki zaś jako wiano otrzymają po 300 talarów.

Caspar von Kalckreuth ożenił się z Ursula von Mauer, jedyną córką kapitana Nickels z Trzebiela (Triebel). Otrzymali dnia 26.01.1577 Jasionną (Jessen) i część Nowej Roli (Niewerls) oraz Świbinki (Schniebinchen). Do pełni szczęścia ojciec Urszuli - Nickel von Mauer zażądał 1400 talarów „za córkę”, Kacper (Caspar) posiadał jedynie 1000 talarów, musiał więc resztę pożyczyć od brata Baltzera.

Kacper (Caspar) von Kalckreuth miał także inne pożyczki. Od Christopha von Berger  na 6 lat w kwocie 3000 talarów. Zabezpieczeniem pożyczki były jego dobra. Jego sytuacja finansowa i gospodarcza pogarszała się coraz bardziej. W 1577 musiał odsprzedać dla brata Fryderyka część Jasionnej, a pozostałą część Jasionnej i Jużyn 22.03.1580, za kwotę 10200 talarów sprzedał dla rotmistrza Hansa von Kottwitz. Jednak i to nie wystarcza, obciążone długami dobra Nowa Rola (Niewerle) i Świbinki (Schniebinchen) po jego śmierci przechodzą na Joachima von Wiedebacha.

Kacper (Caspar) von Kalckreuth, umarł przed rokiem 1593, nie pozostawiają po sobie spadkobierców w linii męskiej. Córkom wypłacono po 500 talarów tzw. wyposażenia.

Kolejnym właścicielem majątku był Hans von Kottwitz. W dokumencie z 12.03.1582 zapisano, że otrzymał Jasionnę. Hans von  Kottwitz musiał w 1581 pod zastaw majątku pożyczyć 3000 talarów od von  Schütza. Jego druga żoną została Emerentia von Fürstenauer, córka Caspara von Fürstenauer.  Pierwsza jego żona jest nieznana z imienia i nazwiska. Hans von Kottwitz zmarł 30.05.1595 zostawiając wdowę z synami z pierwszego małżeństwa Andreasem i Antonim i z drugiego małżeństwa z Caspara Chri­stopha. Bracia sprzedają wieś dla macochy. Jasionna i Jużyn 11.11.1596 przechodzą na Hansa Christopha von Göllnitz.

Hans Christoph von Göllnitz umarł 02.05.1639 i Jasionna z Jurzynem oraz z częścią Matuszowic przeszła na małoletnich synów Gün­thera i Caspar von Göllnitz. Do 1647 mieszkali razem z matką i siostrami, następnie podzielili majątek między siebie. W 1652 Caspar przejął Jasionnę i Jurzyn. Günther części wsi Matuszowic. Dobra były już w owym czasie zrujnowane. W tym czasie cierpiały wszystkie majątki ziemskie na Łużycach, z powodu wojny.

Caspar von Göllnitz dnia 06.01.1654 sprzedał wsie Jasionna i Jużyn dla Ulricha Wenzela von Biberstein Pana na Forście i Brodach.

A te po jego śmierci 30.06.1655 (był kawalerem)  przeszły na jego siostry Sofie von Biberstein  i Elisabeth von Ronow z domu von Biberstein.

Początkowo dobrem rozporządzała Sofii, a w 1658 Elisabeth. Majątek staje się tzw. Alodium i jest zwolnione od zobowiązań i ciężarów feudalnych, nazywana również własnością bezwarunkową oraz własnością dziedziczną. Sprzedała dobra wspólnie z mężem Johannaem Albrechtem von Ronow  07.11.1659 za kwotę 7000 talarów dla baronowej Heleny von  Dyhern z domu von  Zeschau. Była żoną Christopha Fr. von Dyhern (zm. 1652).  Nie mieli dzieci, a dobra przepisali na bratanka Siegmund von Zeschau.  Siegmund von Zeschau "poniekąd adoptowany syna" odziedziczył Jasionna i Jużyn, oraz pozostałe posiadłości. W 1672 dokupił od Pani von Ronow dobro – wieś  Drzeniów.

Siegmund von Zeschau i jego żony Anna Margarethe von Dyhern  w kościele w Dłużku znajdują się ich nagrobki (tablice nagrobne). Oraz obraz przedstawiający Siegmunta von Zeschau przedstawionego jako wytwornego Pana w bogatym barokowym stroju z kapeluszem z piórkiem w lewym ręku.

W kościele w Dłużku, na kamieniu napis:” "Herr Siegmund v. Zesch auf Jessen, Trhn (wohl Drehno) und Giritz ward geb. 1629 ..." I postać mężczyzny. Drugi kamień bez napisu przedstawia szlachciankę w bogatej sukni z trenem, naszyjnikiem z pereł i śpiewnikiem w lewej ręce.

Te barokowe płyty nagrobne z pocz. XVIII w., z wizerunkami Johanna Siegmunda von Zeschau (1629-1708), pana na Jasionnej, Drzeniowie i Jurzynie, naczelnika prowincji okręgu gubińskiego, elektorskiego saksońskiego porucznika w stanie spoczynku, i jego żony Anny Margarethy urodzonej von Dyhern z domu Nowy Kisielin (1653-1703), znajdują się pod emporą zachodnią, dokąd zostały przeniesione w 1937.

Z kamienia grobowego można też wyczytać i inne informacje o pochodzeniu zmarłych. Jest zapis że, matka Siegmunda von  Zeschaus pochodziła z domu Wiedebach.

Jego rodzicami wymieniani byli Georg Adolf i Katharina Eleonore von Loben. Jego żoną Anna Margarethe von Mansberg , mąż jednak jest wymieniany jako Hans Siegmundan.

Co do imienia Hans brak pisanego przekazu, że tak miał na imię faktycznie, po za napisem na nagrobku.

To był prawdopodobnie Balthasar (zmarły 1634), syn Hansa Kacpra. Można zatem stwierdzić że pochodził on z domu Wüstendobritsch. Jedyne co pewne to data urodzin 1629 i śmierci 1708 Siegmunda. Jego żoną była Anna Margarethe siostra Georgq Abrahamq i Georgq Siegmundq von Dyhern .

W roku 1683 jako właściciel Jasionnej jest notowany Otto Friedrich von Heyde, który wybudował w latach 1681-84 nowy zamek i przeprowadził wiele inwestycji w  posiadłości.

Siegmund von Zeschau miał synów Balthasar Abraham, Georg Abraham  i Hans Siegmund, oraz córki Marie Helene, Margarethe Elisabeth i  Eleonore Tugendreich. Siegmund von Zeschaus zmarł 02.33.1708, a  Jasionnę i Juzyn otrzymał syn Baltazar Abraham.

Był dwukrotnie żonaty. Pierwsza żona Barbara Johanna von Unruh, druga Renate Sofie von Bünau.
Miła z 2 małżeństwa 3 córki: Margarethe Elisabeth, Jo­hanna Luise i Helene Tugendreich. Pierwsza żona Barbara Johanna zmarła 24.11.1699, nie mieli dzieci.

Dobra 16.09.1739 sprzedano bratankowi jej męża i jej zięciowi Balthasarowi Gottlibowi Erd­manowi von Zeschau.  Balthasar Gottlob Erdmann von Zeschau umarł w Jasieniu  (Gassen) 18.7.1784.

Zgodnie z jego testamentem z 03.03.1743, dobra odziedziczył (18.07.1784) jego syn Balthasar Heinrich Erdmann i 18.07.1784 sprzedał dobra. Pozostawił w spadku dobra miasta i wsi Jasień, Lisiej Góry, Zieleńca, część Nowej Roli i Świbinek. Balthasar Heinrich Erdmann (urodziny w Jasionnej 1747, zmarł Jasień 1810). Był żonaty dwukrotnie. Pierwsza żona Friederike Jo­hanne Christiane von Meyer, dzieci z tego małżeństwa :
Adolfine Christiane Henriette, 13.03.1783 - 11.05.1783
Emilie Juliane, 17.6.1784 –
Ernst Balthasar, 02.04.1786-
Juliane Friederike,  07.9.1787-
Wilhelm  Ludwik
Anton Heinrich,  04.02.1789-
Clementine Caroline, 02.11.1790-
Joh. Ludw. Wilh. Bernhard
Julius Ewald, 30.08.1795- 06.01.1796

A z drugiego małżeństwa z Friederike Erdmuthe von Schönaich miał dzieci:
Syn  NN., -  23.06.1800
Laura Friederike Henriette, 08 .09 .1804 -1871,

Balthasar Heinrich Erdmann von Zeschau umarł w wieku 63 lat w Jasionnej (Jessen) dnia  17.01.1810. Jessen i Jüritz miały wartość 40000 talarów i przeszły na najstarszego syna Ernsta Balthasara von Zeschau (1786-1832), który to majątkiem już od 1778 zarządzał. Jego żoną była Emilie von Klüx. Emilie przeżyła 83 lata i  w 1881 zmarła w Żarach (Sorau).

Jego syn  rotmistrz Hugo Bal­thasar (1825-95), sprzedaje dobra, których wartość jest oszacowana na 30000 talarów, Jasionna ma1153 morgi, Jużyn – 451 morg ziemi w 1858. 

Oba dobra szlacheckie zostały rozdzielone.
Jasionna w 1861 z pięknym zamkiem kupił Hasso von Wedel (1807-1874). Jego córka Matylda (Mathilde) wychodzi za mąż w Jasionnej za Maximiliana von Geldern, syna Eduarda von Geldern.

W 1860 posiadłość Jużyn obejmowała 286 ha. I należała do margrabiego dolnych Łużyc Juliusa von Beerfelde, po którym syndyk ziemski Wilhelm Karl Frhr. von Buddenbrock przejął wieś. A w 1879 właścicielem był Johann Gottlob Mo­ritz.  Do roku 1945 wieś wielokrotnie zmienia jeszcze właścicieli.
We wsi Jasionna pozostał pałac, a do 1945 była szkoła i gospoda. We wsi znajdował się cmentarz.Za wsią znajdowała się cegielnia.

Za wsią w kierunku drogi do Lubska znajdowały się dwie fabryki firmy W. Güttler. Fabryki zajmowały się produkcja materiałów wybuchowych. Oraz młyn wodny czynny do 1945 roku.

więcej informacji można uzyskać na stronie https://www.niewerle.de/Jessen-und-Jueritz