Gassen, lata 1881-1945

(1881-1945)
Po śmierci Adolfa Müllera 21.6.1881 wdowa Emma Müller sprzedała dobra 8.9.1881 dla miasta za 285 000 marek. Dobra zostały podzielone dla chłopów. W zabudowaniach folwarcznych utworzono zakłady, a w pałacu utworzono Ratusz miejski. Wnętrza pałacu przebudowano na potrzeby urzędu, zmieniając układ i wygląd wnętrz. Do dnia dzisiejszego zachowało się kilka pomieszczeń o sklepieniach krzyżowo – kolebkowych, oraz zdobienia na sufitach
Obecnie pałac - ratusz jest zdewastowany i popada w ruinę (własność prywatna - stan na rok 2023).
Dawny browar zamkowy należący do właścicieli posiadłości kupił Heinrich Steglich, a w 1900 go zmodernizował. Wybudował zajazd w 1898 roku pod nazwą ”Zamkowy Browar”. H.Steglich zmarł w 1905, a jego syn Georg przejął zakład i prowadził do 1945 roku. Mieścił się przy ul. Kolejowej 41 (Banhof Str. 41)
W roku 1882 w mieście utworzono sierociniec, a w samym mieście budowano domy, ich liczba do roku 1945 wyniosła ponad 400.

W raz z rozwojem przemysłowym miasta, powstały lub zostały unowocześnione już wcześniej istniejące w mieście młyny wodne i młyn elektryczny. Funkcjonowały trzy tartaki, cztery fabryki, cegielnia, gazownia miejska, dwa budynki szkolne, prywatne przedsiębiorstwa, gospody i zajazdy, straż pożarna. Miasto posiadało sieć wodociągową z wieżą ciśnień. Największy rozkwit i rozwój przemysłowy miasto osiągnęło w okresie funkcjonowania Fabryki Maszyn Rolniczych Th. Flöthera, która w 1933 roku zatrudniała ok.1200 pracowników oraz w zwiażku z uruchomeiniem linii kolejowej. Ulice w mieście oświetlone były gazowymi latarniami. W mieście funkcjonowała apteka, wypożyczalnai samochodów, zakład kamieniarki i antykwariat. W mieście w roku 1932 funkcjonowalo 11 sklepów, w których można było kupić lokalne wypieki oraz hotele, zajazdy i restauracje z dobrym ciastem i kawą.

Powstają m.in. zajazd Wilhelm Wetzke przy ul. Szeroka 13 (Breite Str.), który miał piwnice z winem i probiernię wina. Zajazd spalił się w lutym 1945r.
W mieście funkcjonuje też winnica na "Górce", gdzie powstał kolejny lokal prowadzony przez Otto Welz'a ul. Kolejowej 35. Samo wzniesienie nazywano „Góra Welza”, Choć samo wzniesienie posiadało wcześniej określenie "Góry szubieniczej", ze względu na wykonywanie kar śmierci przez właścicieli dóbr szlacheckich. Dziś utwaliła się nazwa "górki Flöthera". W parku przy rzece Lubszy funkcjonował basen miejski. Istniał założony w 1880 w Gassen klub Gimnastyczny. Wydawana była różnież gazeta " Gassener Tageblatt".
W 1939 mieszkało 3187 mieszkańców.

W centrym miasta znajdowały się sklepy, drobne zakłady usługowe i produkcyjne. Przy obecnej ulicy Jana Pawła II funkcjonowała mi.in. piekarnia i zakład produkujacy ser.

W Budynku obecnej apteki przy ul. Konstytucji 3-maja Nr 10 mieszali urzędnicy miejscy zatrudnieni w Ratuszu - dawnym pałacu.
Budynek mieszkalny obok apteki ul. Konstytucji 3-maja Nr 8 to dawna 7-klasowa szkoła, szkoła została zniszczona w czasie nalotu 1945. Ostatnia klasa była w budynku na ul. Kościszki (dawna harcówka). Budynek ul. Konstytucji 3-maja Nr 6 (elewacja dwukolorowa) w pierwszej części mieszkał lekarz., w kolejnym ul. Konstytucji 3-maja Nr 4  mieściła się poczta.

 

 

Przed rokiem 1945 w mieście nie funkcjonował zakład oczyszczania miasta. Każdy właściciel domu został zobowiązany, do samodzielnego usuwania śmieci oraz utrzymania czystości na chodniku przed domem. Śmieci każdy musiał przynosić do wyznaczonego miejsca – przy obecnej ul. Budowlanych (Die Aschenkippe) - gdzie istniala spalarnia - były palone - ze wspomnień Helmuta Schüttke.

Taki stan miasta z okresami rozkwitu i zastoju trwał do roku 1945. 

Na początku 1945 mieszkało ok.1200 mieszkańców, do czasu wkroczenia wojsk radzieckich.

 

 

Źródła:
1. Götz Freiherr von Houwald, Die Niederlausitzer Rittergüter und ihre Besitzer, Band II Kreis Sorau, 1981r.
2. H.E.Kubach, Die Kunstdenkmäler des Kreises Sorau und der Stadt Forst
3. Materiały niemieckojęzyczne w posiadaniu autora.
4. Wspomnienia Helmut Schüttke.