Kościół w Jasieniu (Gassen)

Mieszkańcy Starego Jasienia, oraz miasta Jasień (Gassen) nie posiadali własnej świątyni. Mieszkańcy uczęszczali do świątyni w Budziechowie. Mimo uzyskania praw miejskich przez Jasień 24 stycznia 1660 , dopiero po 3 latach 27 maja 1663 zakończono budowę pierwszego kościoła. Była to drewniana budowla. Głównym inicjatorem budowy kościoła i jego głównym fundatorem był Rudolf von Bünau. Poświęcenia dokonał główny duchowny Dolnych Łużyc Georg Hutterus, urzędnik z Lübben. Początkowo nabożeństwa odprawiane były przez proboszcza z Budziechowa – Bolziusa. Kościół w Jasieniu był bardzo mały i skromny. Nie posiadał wieży ani organów. Całe niezbędne wyposażenie kościoła zostało ufundowane przez rodzinę von Bünau. W roku 1668 w Jasieniu zamieszkał pierwszy proboszcz Melchior Franke. W roku 1717 mieszczanin i ludwisarz z Żar Beniamin Korner zgodnie z umową odlał dla kościoła dwa dzwony. Przywieziono je do Jasienia 15 czerwca 1730, lecz z uwagi na brak wieży, dzwony ustawiono na rusztowaniu przed kościołem. Dopiero 20 lipca 1730 został położony kamień węgielny pod budowę wieży, którą ukończono w 1731. 

W tym też upalnym roku 1731 wybuchł w Jasieniu pożar, którego skutki miały ogromny wpływ na kształt obecnego miasta. Pożar wybuch 28 sierpnia popołudniu między 14 a 15 godziną. Pożar szalał w całym mieście. Spłonęło probostwo – plebania, ok. 15.45 spłonął kościół a wraz z nim organy, księgi parafialne, biblie, modlitewniki. Z pożaru ocalało zaledwie 7 domów. Całe miasto wyglądało jak jedna kupa gruzu.
20 kwietnia roku 1733 położono kamień węgielny pod budowę nowego ceglanego kościoła. Zbudowany został w stylu barokowym. Wzniesiono go w miejsce spalonego, wykorzystując murowaną kondygnację wieży, którą podwyższono.

1 sierpnia 1733 o godz. 14 zabrzmiał dzwon. Fundatorem był Günter von Bünau i gmina (miasto) z dobroczynnych składek. Odlał go H.Friedrich Koerner i Joh.Heinrich Lehman z Żar, na dzwonie widnieje imię fundatora.
Nowy kościół początkowo nie posiadał okien i ławek. Dopiero ze składek mieszkańców kupowano stopniowo jego wyposażenie. W roku 1734 w Zielone Świątki odbyło się pierwsze kazanie w nowym kościele. W roku 1741 ustawiono chrzcielnicę, a wokół nawy i prezbiterium biegł balkon podparty słupami, w prezbiterium centralnie ustawiono ambonę, którą ostatecznie wykończono w 1744. Był to trójstronny kosz wsparty na dwóch słupach, nad kazalnicą umocowano pokrywę. 3 czerwca 1770 postawiono kopułę wieży zwieńczoną wiatrowskazem.
W roku 1770 ukończono budowę wieży kościelnej, nadzorowanej przez mistrza z Żar - Fiedigera. W tym też to roku na jej szczycie zamocowano wiatrowskaz - chorągiew wykonana z żelaznej blachy, połączona nitami z gwiazdą z wyrytymi literami SVB i data 1770. 

W 1872 roku podczas burzy runął cały szczyt wieży, który odremontowano i pokryto blachą miedzianą i ukryto monety i dokumenty z tych czasów. W roku 1890 zamontowano organy (czwarte w tym kościele) ufundowane przez Theodora Flothera, a w 1897 uruchomiono zegar na wieży.
W 1904 wnętrze kościoła gruntownie odremontowano i zmodernizowano. Kościół do roku 1910 był ogrzewany piecami kaflowymi zdobionymi herbami rodziny von Bünau.
W 1920 kościół zelektryfikowano, a w 1922 Alfred Büttner ufundował nowy dzwon.
W kościele chowani byli właściciele miasta wraz z rodzinami, a obok niego, prawdopodobnie na terenie obecnego trawnika przed wejściem, pozostali mieszkańcy Jasienia do czasu kiedy wytyczono nowy cmentarz poza miastem pod koniec 18 wieku.
W jasieńskim kościele znajdowały się trzy dzwony. Dwa z nich zostały zdemontowane w czasie wojny – były wykonane z brązu. Trzeciego nie udało się zdemontować, został uszkodzony – pęknięty – i przetrwał do naszych czasów, nosi nazwę Bünau. Obecnie w dzwonnicy w są dwa dzwony. Drugi pochodzi z kościoła z Jabłonic i nosi nazwę Nadzieja. W Jabłonicach pozostały dwa dzwony o nazwach Wiara i Miłość (odlane przed 1945 rokiem).
Kościół służył wiernym wyznania protestanckiego.
   
Od 1945 do miasta zaczęli przybywać repatrianci ze wschodu (z Bitkowa, obecnie Ukraina). Wraz z nimi w grudniu przyjechał pierwszy proboszcz w Jasieniu ks. T. Korczyk. W kościele zaczęto odprawiać katolickie nabożeństwa, pierwsza msza w kościele odbyła się 25 grudnia 1945r. Pierwsza msza po 1945 roku  w Jasieniu odbyła się na polach za tunelem przy ul. Zielonogórskiej, odprawiał msze kapelan wojskowy. Ks. Korczyk przywiózł też ze sobą część przedmiotów liturgicznych pochodzących z kościoła w Bitkowie. Do dnia dzisiejszego zachowały się między innymi lichtarze stojące przy ołtarzu i figura Matki Boskiej Niepokalanego Poczęcia. Kościół obecnie w Jasieniu jest pod wezwaniem Matki Bożej Różańcowej, a wezwanie wzięto od „Stowarzyszenia Żywego Różańca”, które to przyjechało wraz z nowymi mieszkańcami. W roku 1958 ks. Tytus Korczyk został przeniesiony do Legnicy, a nowym proboszczem został ks. Zygmunt Głowacki. W latach 60-tych dokonał wielu zmian w samym kościele. Zamurowanych zostało pięć owalnych okien wokół ołtarza. Zdemontowano ówczesną drewnianą zabudowę ołtarza wraz z amboną (części drewniane spalono, choć są informacje, że zostały sprzedane). Początkowo ustawiono figurę Matki Bożej, a część tylną zasłonięto, w kopule zamontowano światło aby oświetlało figurę. Następnie odcięto całkowicie ambonę i ustawiono ją po lewej stronie ołtarza. Kamienna chrzcielnica została przewieziona do kościoła w Jabłońcu (tak przynajmniej powiadają starzy mieszkańcy choć na przedwojennych zdjęciach kościoła w Jabłońcu już pojawia się ta chrzcielnica). Obecnie stoi po prawej stronie w kościele pod schodami prowadzącymi na chór. Obecna chrzcielnica w jasieńskim kościele przywieziona została z Bitkowa w 1945. W miejsce dawnego ołtarza w kościele w Jasieniu zamontowano metalową kratę. Przestały tez funkcjonować boczne wejścia do kościoła. Do dziś zachowała się w jednym z nich tablica pamiątkowa.

W roku 1969 obowiązki proboszcza przejął ks. Benedykt Pacyga. Kolejnym proboszczem został ks. Franciszek Ptak do dnia śmierci 15.05.1979. Obowiązki proboszcza przejął ks. Jan Sidorowicz. Podstawowym problemem kościoła jest wilgoć przedostająca się z ziemi na mury kościelne. Ks. Jan Sidorowicz – proboszcz z Jasienia w wielokrotnie prowadził prace remontowe w kościele – związane z odnawianiem elewacji kościoła. W roku 2002 podczas silnego wiatru odpadł kawałek metalowej blachy z kopuły kościoła.

W 2002 roku nowy proboszcz ks. vicedziekan dr Roman WRÓBEL rozpoczął gruntowne remonty na parafii. Odnowiono probostwo oraz rozpoczęto prace związane z odnawianiem kościoła. Wymieniono drzwi wejściowe do kościoła, - główne i boczne wejścia. Sprowadzono zabytkowe freski, które umocowano w grudniu 2003 roku na suficie w kościele.

W kolejnych latach następowały kolejne zmiany wnętrza świątyni, 11.O3 2007 podczas wizytacji kanonicznej odnowiona jasieńska świątynia wraz z nowym ołtarzem została poświęcona przez KS. BISKUPA DIECEZJALNEGO ADAMA DYCZKOWSKIEGO. Ołtarz główny, jak i soborowy, chrzcielnica i ambonka są wykonane z drewna dębowego, a rzeźby z drewna lipowego.
Autorem projektu ołtarza jest Pan Otto Hattmann. Maryję Różańcową oraz płaskorzeźby wykonał Pan Henryk Domaradzki. Ołtarz zamontował Pan Jan Najdek. 
Płaskorzeźby przedstawiają tajemnice różańca św.
1. Narodzenie Pana Jezusa
2. Chrzest w Jordanie
3. Ukrzyżowanie
4. Zmartwychwstanie

Matka Boża Różańcowa na ręce trzyma różańce, które są darem od OJCA ŚW JANA PAWŁA II i BENEDYKTA XVI, a także są przywiezione z Lourdes, z Fatimy i z La Salette.  W 2008r Nasza Pani Różańcowa otrzymała kolejne dwa różańce przywiezione przez ks. Proboszcza z podróży na „wschód”. Jeden pochodzi z katedry lwowskiej, drugi jest darem sióstr niepokalanek z Jazłowca.

W czwartek 17 kwietnia 2007 o godz. 17.00 podczas Mszy św. została poświęcona korona i Ukoronowana Figura w ołtarzu. Poświęcenia i koronacji dokonał Biskup Paweł Socha

Świątynia w Jasieniu została wzbogacone o nowe tabernakulum. Jest to dzieło artysty Ryszarda Mikołajczaka z Zielonej Góry. Poświęcenia tabernakulum dokonał ks. Prof. Legat Papieski O. Hugolin Langkammer podczas Mszy świętej odpustowej 7 października 2008r.

W lipcu 2016 rozpoczęto remont wieży kościoła, wykonawcą była firma Geoprojekt z Wrocławia, remont trwał w kilku etapach. Wokół wieży wykonano wzmocnienia kolumnowe  (71 sztuk) o długości o 1,5 do 5m w głąb ziemi, by ją ustabilizować, oraz wokół ścian naw bocznych.  Celem prac było ustabilizowanie wieży, która nadal będzie mieć kilkucentymetrowe odchylenie od pionu.

Najpilniejszych prac remontowych wymaga wieża i ściany kościoła do niej przyległe.
Wieża zaczęła osiadać nierównomiernie, odchylać się od pionu. Spowodowała to korozja biologiczna drewnianej tratwy (poziome belki sosnowe) na której posadowiona jest wieża. Tratwa pierwotnie była zatopiona w wodzie gruntowej, z czasem obniżenia się poziomu wód gruntowych spowodowały jej osuszenie i drewno zaczęło się rozsypywać. W ich miejsce zostają umiejscowione (wylane  kolumny cementowe.
Kolejnym etapem prac rozpoczętym w w sierpniu 2016 roku było klamrowanie ścian. Na wieży i ścianach bocznych zostaną wykonane ściągi stalowe o średnicy  2,5 -3 cm.

 

W świątyni znajdują się:

Strop polichromowany (XVIII w.)
Barkowy strop z 1 połowy XVIII w. ze sceną Wniebowstąpienia Chrystusa z ośmioma scenami pasyjnymi.
Strop pochodzi z kościoła w Kożuchowie. W latach 1709-1710 wzniesiono tam kościół ewangelicki. Po II wojnie światowej kościół do 1950 służył ewangelikom, następnie przekazano go parafii prawosławnej. W 1962 roku został przeznaczony na magazyn zbożowy. W 1968 roku świątynię rozebrano, pozostawiając jedynie wieżę. Po zapadnięciu decyzji o rozbiórce kościoła, drewnianą polichromię ze stropów zdemontowano.
Strop po renowacji został w grudniu 2003 roku przywiezione do Jasienia i rozpoczęto ich montaż.
Główna – środkowa scena przedstawia Wniebowstąpienie Jezusa Chrystusa. Otaczają go malowidła przedstawiające Zwiastowanie, Boże Narodzenie, Chrzest w Jordanie, Przemienienie Pańskie, Ostatnia Wieczerza, Modlitwa w Ogrójcu, Ukrzyżowanie, Zdjęcie z krzyża.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Epitafium Zofii Augusty von Rabenau (1689-1755)
W kościele pod północną emporą znajduje się barokowe epitafium powstałe ok. 1730 roku. Zawiera w górnej części trzy pozłacane herby rodów v.Rabenau, vok Bestenbosten i von Stockheim oraz tekst napisany gotykiem. Zofia (Sophia) Augusta von Rabenau z domu Bestenbostel urodziła się w Braunschweigerhill w lipcu 1689 roku. Jej ojcem był Claus Dietrich von Bestenbosten, matka Anna Margerethe von Stockheim. Była drugą żoną kapitana Gottlieba Adolfa von Rabenau z Jasienia.
Nie wiadomo czy tablica wisi w tym miejscu od "zawsze", czy została przewieszona, nie ma też potwierdzenia czy Zofia A. von Rabenau została pochowana w kościele.
W kościele znajdowały się jeszcze trzy inne pamiątkowe tablice.
(Tablica wymaga pilnej naprawy konserwatorskiej, jest zawilgocona, a napis od dołu przestaje być czytelny, zanika pod wpływem wody)

 

 

 

 

 

Dzwony (1730 - 1922)
W 1717 rozpoczęto zbiórkę na odlanie dzwonów kościelnych. Dwa dzwony wykonał Benjamin Kerner z Żar. Dzwony do roku 1730 wisiały obok kościoła. W 1731 w czasie pożaru miasta zniszczeniu uległy dzwony.
W 1733 do odbudowanego kościoła dostarczono nowe dzwony, jeden został ufundowany przez Günthera von Bünau.

W jasieńskim kościele znajdowały się trzy dzwony. Były demontowane w czasie wojny bo były wykonane z brązu i miały zostać przetopione na cele wojenne. Jeden  z dzwonów został uszkodzony – pękł – ale  przetrwał do naszych czasów, nosi nazwę Bünau. 

Obecnie, jeden z wiszących dzwonów pochodzi z kościoła z Jabłońca i nosi nazwę Nadzieja, datowany na 1922 ufundowany był dla świątyni w Jabłońcu przez Alfreda Büttnera ze Świbnej.
Jeden z dzwonów jest podłączony do mechanizmu zegara. Obecnie po zamontowaniu elektronicznego mechanizmu, dzwon wybija godziny, a o godz. 21.00 rozlega się melodia Apelu Jasnogórskiego.

 

 

 

 

Organy (1890)

W Kosciele instał wczesniejszy intrument. Obecne organy pochodzą z roku 1890, i zostały ufundowane przez Teodora Flothera. Zostały zbudowane prze firmę organmistrzowską W. Sauer z Frankfurtu nad Odrą, jako opus 535.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Tablica pamiątkowa w rocznicę nadania praw miejskich (1860r)

Na zewnętrznej ścianie kościoła (ściana prezbiterium) znajduje się zabytkowa tablica z roku 1860, którą ufundowali mieszkańcy w 200 rocznicę  nadania praw miejskich. Tablica ta przedstawia mury miejskie z bramą. Na tablicy znajduje się również godło herbowe oraz daty 1666 (lokacja miasta) i 1855 .
Tekst na tablicy:
Zur Erinnerung Jubiläum
200 Jahre der Stadt Gassen
gefeiert am 24. Januar 186(0)0

Do wspomnienia (przypomnienia ) Jubileuszu
200 lecia Miasta Gassen
uroczyście obchodzonego 24 stycznia 186(0)0
 

(0) -  mało czytelne

 

 

 

Krzyż pokutny (1813)
Przy kościele znajduje się zarejestrowany jako najmniejszy w Polsce krzyż pokutny. Wykonany jest z połówki kamienia młyńskiego. Jego wysokość wynosi 37 cm. Na krzyżu widnieje data 1813, którą odczytano po wykopaniu krzyża podczas przekładania bruku w 1995 roku. Data ta najprawdopodobniej oznacza czas powstania krzyża.

 

 

 

 

 

 

 

 

Mechanizm zegarowy. Ks proboszcz K.Cochła nakręcający zegar marzec 2024r. Zdjęcia ze strony FB Parafii Jasień.

 

 

Lista ustalonych pastorów (protestanckich) pełniących posługę w kościele w Jasieniu (Gassen) do 1945
Bolzius z Budziechowa 1663 – 1668
Pastor Melchior Franke 1668 - 1669
Postor Adam Richter 1669 - 1687
Pastor Paul Franke 1687 - 1695
Pastor Martin Jänsch z Lubska 1695 - 1702
Pastor Georg Meynhardt 1702- 1721
Pastor Siegmund Heinrich Schultz z Żar 1721- 1727
Pastor Johann Heinrich Lehmann z Żar 1727 - 1747
Pastor Göttse 1748 - 1774
Pastor Scheltz z Lubska not.1781
Pastor Braun not.1790
Pastor Gerlach not.1830
Pastor Maksymilian Karol Bernhard Schulze not.1875
Pastor Bertold Würzburg
   

od roku 1945 - Kościół Rzymsko-Katolicki - Proboszczowie
ks. TYTUS KORCZYK  - 1.12.1945
ks. ZYGMUNT GŁOWACKI - 25.07.1958
ks. kanonik BENEDYKT PACYGA - 20.07.1969
ks. Franciszek Ptak - 1.06.1978 r. (Administrator 1979)
ks. kan. mgr JAN SIDOROWICZ - 01.06.1979- 28.08.2002
ks. prałat dr ROMAN WRÓBEL - 06.08.2002- 30.07.2023
ks. KRZYSZTOF COCHŁA - (01),03.08.2023

     

       

 

 

 

 Informacje dodatkowe na stronie: https://parafia.jasien.com.pl

opracował/foto: Sebastian Górski